Cervicogene hoofdpijn

Ontstaansoorzaak

De pijn ontstaat doordat het spierskelet apparaat van de nek niet optimaal werkt. Hierdoor zijn normale bewegingen van de nekwervels verstoort. De hoofdpijn begint dan ook vaak samen met pijnklachten t.h.v. de nek, is bewegingsgebonden en verbetert wanneer de beweeglijkheid van de nekwervels verbeteren. De hoofdpijn zelf ontstaat in de zenuwstructuren van het bovenste gedeelte van de cervicale wervelkolom (de bovenste 3 wervels) (Bogduk 2014). Doordat de wervelbeweging verstoort is, kunnen de zenuwstructuren niet normaal werken en dit uit zich in hoofdpijn. Daarnaast kunnen de spieren ook een verhoogde gevoeligheid en spanning vertonen en gelinkt zijn met de intensiteit en locatie van de hoofdpijn. Cervicogene hoofdpijn gaat vaak ook gepaard met spanning en gevoeligheid van de spieren van de hals en schouder aan de zijde waar de hoofdpijn zich manifesteert.

Evolutie van het ziektebeeld

Cervicogene hoofdpijn kan zich plots of herhaaldelijk manifesteren en lijkt soms op migraine achtige of spanningsgerelateerde hoofdpijn (Suijlekom et al. 2003). Vaak hebben patiënten reeds getracht om de klacht te reduceren d.m.v pijnstillende medicatie. Dit is vaak niet effectief daar de pijnsignalen vanuit een neurologische basis vertrekken. De cervicogene hoofdpijn komt vaker terug bij patiënten indien de stoornis van het spierskelet apparaat ontstaat door dagelijkse activiteiten (vb. Repetitief fysiek werk of een statische job met een slechte ergonomische houding). De duur en het herval hangt dus sterk af van de leef- en werkomgeving van de patiënt(e) evenals zijn/ haar actieve participatie in herstel en preventie.

Articulair

Aan de basis van de cervicogene hoofdpijn ligt vaak een beperking van de rotatie de en/ of de voor-/ achterwaartse beweging van de halswervels. Deze bewegingen zullen dus actief en passief (wanneer uw kinesitherapeut het de wervels beweegt) pijnlijk zijn en mogelijk de hoofdpijn uitlokken of verergeren.

Neurologisch

Cervicogene hoofdpijn resulteert door een belasting van zenuwstructuren t.h.v. de bovenste halswervels en is dus voornamelijk een neurologisch symptoom. Dit is het gevolg van een blokkade van deze zenuwstructuren waardoor ze niet optimaal kunnen werken.

Musculair

De spieren rond de halswervels en schouders kunnen ook pijnlijk of gespannen aanvoelen. Indien de spieren overmatig gespannen zijn, kunnen zij ook uitstralingspijn geven naar het hoofd. Deze uitstralingspijn verschilt wel van cervicogene hoofdpijn daar ze minder bewegingsgebonden is.

Andere

Andere oorzaken van hoofdpijn dienen uitgesloten te worden, bijvoorbeeld spanningshoofdpijn, migraine, een infectieziekte of bij extreme uitdroging.

Kinesitherapeutisch onderzoek

Tijdens het onderzoek zal uw kinesitherapeut eerst nagaan of het om cervicogene hoofdpijn gaat. Dit betekent dat het klinisch onderzoek of duidelijke beeldvorming aangeeft dat er een stoornis t.h.v. de nekwervels is. Uw kinesitherapeut zal ook nagaan welke structuren het meest en direct aanleiding geven tot een overbelasting van de zenuwstructuren van de bovenste nekwervels. Bij cervicogene hoofdpijn is er typisch een beperking van de beweging t.h.v. de 3 bovenste halswervels. De belangrijkste tests zijn de passieve bewegingstesten waarbij zeer specifiek de beweeglijkheid van de bovenste nekwervels geëvalueerd wordt. Wanneer de rotatie en/ of voor-achterwaartse beweging van de bovenste wervels beperkt is, is dit indicatief voor cervicogene hoofdpijn (Anarte et al. 2019; Howard et al. 2015).

Behandeling door uw kinesitherapeut(e)

Uw kinesitherapeut zal na het vraaggesprek en onderzoek met u inschatten welke behandeling het best geplaatst om de klachten op korte termijn te verlichten en op lange termijn te voorkomen. Een multidisciplinair kinesitherapeutisch team kan bij cervicogene hoofdpijn een grote meerwaarde zijn doordat er een breed bereik aan behandelstrategieën zijn die het herstel begeleiden (Côté et al. 2019).

Manuele kinesitherapie

Spinale manuele technieken zijn op korte termijn het meest effectief voor het behandelen van cervicogene hoofdpijn daar ze de blokkade van de zenuwstructuur snel verlichten. Deze technieken geven vaak directe maar kortdurende reductie van de pijnintensiteit -en frequentie (Fernandez et al. 2020). Daarenboven zijn zachtere technieken zoals mobilisatie / manipulaties en tractie van de bovenste 3 halswervels ook relevant (Chaibi and Russell 2012) en op lange termijn even effectief. Deze manuele technieken beogen om de halswervels terug naar de normale stand te begeleiden. Hierdoor kunnen nekbewegingen terug normaal verlopen en omliggende structuren ontlast worden. Op lange termijn is het dus belangrijk om de oorzaak van het probleem weg te nemen door houdingscorrecties die de hals ontlasten. Tot slot zijn zachte weefsel technieken of dy needling effectief om de spiertonus te verlagen, dit helpt om de werking van het spier skelet apparaat terug te normaliseren en eventueel uitstralingspijn door overmatige spierspanning te reduceren. Het is dus een indirecte manier om de beweeglijkheid van de nekwervels te verbeteren.

Behandeling door uw kinesitherapeut(e)

Uw kinesitherapeut zal na het vraaggesprek en onderzoek met u inschatten welke behandeling het best geplaatst om de klachten op korte termijn te verlichten en op lange termijn te voorkomen. Een multidisciplinair kinesitherapeutisch team kan bij cervicogene hoofdpijn een grote meerwaarde zijn doordat er een breed bereik aan behandelstrategieën zijn die het herstel begeleiden (Côté et al. 2019).

Pijn controle

Om de hoofdpijn te reduceren zal uw kinesitherapeut beogen de zenuwstructuren t.h.v. de bovenste 3 halswervels te ontlasten. Dit wordt in de eerste fase voornamelijk gerealiseerd door manuele technieken en later d.m.v. oefeningen om de houding te corrigeren.

Oefentherapie

Daar de oorzaak van cervicogene hoofdpijn een verstoorde positie en/ of beweeglijkheid van de bovenste halswervels is een goede houding en controle van de nek belangrijk. Dit houdt in dat oefentherapie erop gericht is de positie en functie van de halswervels te normaliseren. Hiervoor bestaan er 2 vormen:Oefeningen om de beweeglijkheid te normaliseren: Deze oefeningen beogen de beweeglijkheid van 1 of meerdere gewrichten te normaliseren. Bij cervicogene hoofdpijn zal er een focus liggen op oefeningen voor de nekwervels en de schouderregio. Deze beogen bijvoorbeeld de glijbewegingen van de wervels te verbeteren. Een voorbeeld zijn SNAGS.Oefeningen om de bewegingscontrole te verbeteren: Tijdens deze oefeningen is het doel om een normaal beweegpatroon aan te leren waardoor de belasting op de verschillende structuren (vnl. spieren, gewrichten, ligamenten en zenuwbanen) optimaal verdeeld wordt. Het doel is deze te automatiseren en te integreren in het dagelijkse leven opdat het risico op herval geminimaliseerd word. Dit omvat zowel correcties van de positie van het hoofd, de hals, schouders (Côté et al. 2019) en indien nodig de lage rug. Om te verzekeren dat de houdingscorrectie aangehouden kan worden, is het versterken van de kracht en uithouding van de spieren rond de hals en schouder ook een aandachtspunt. Dit is essentieel om herval te vermijden (Zronek et al. 2016). Indien er beperkingen zijn t.g.v. verkorte spieren, zullen rekoefeningen mee opgenomen worden in het herstelprogramma.

Korte termijn

Op korte termijn is het de doelstelling van de kinesitherapeut om de hoofdpijn te verlichten door verbetering van de lokale beweeglijkheid van de halswervels. De pijn verlicht doordat de blokkade van de zenuwstructuren deels of volledig wordt opgeheven.

Lange termijn

Op langere termijn is herval niet uit te sluiten en daarom is het uitermate belangrijk om verkeerde beweeg gewoontes te doorbreken. Zo niet, is de kans op herval groot. Bewustwording en actieve participatie van de patiënt zijn uitermate belangrijk om een normalisering van het spier skelet apparaat te realiseren.